Één van de oudste paswegen van de Middelandse zee naar het Italiaanse binnenland is de passo di Bocchetta tussen Gavi en de zee. Meer dan 2000 jaar geleden liepen hier de Romeinen over de Apennijnen op weg naar Gallië cisalpina – tegenwoordig meer bekend als Piemonte – en voor hen de Grieken en de Kelten. Later, toen Genua belangrijk werd, werd dit onderdeel van het gebied van de stadstaat Genua en Gavi vormde de grens tussen Genua en Noord-Italië. Gavi is heel lang onafhankelijk gebleven van Frankrijk en Piemonte tot 1818 toen het onderdeel werd van Piemonte. Maar het wist zijn typische ligurisch-piemontese karakter te bewaren. Hier is veel geschiedenis te vinden! Keizer Barbarossa verbleef hier en later Napoleon. Het markezaat Gavi was ooit gesticht door de Obertengo familie, nazaten van de legendarische Aleramo. Het fort, één van Italië meest indrukwekkende fortificaties, domineert de vallei, van hoog boven het dorp. Het gebouw straalt macht uit: en het 360º panorama biedt prachtige vergezichten op de Appenijnen en de vallei van de Lemme. Ver naar het westen is het Santuario di nostra Signora della Guardia te zien, een mooi landschaps-monument. Al met al een bijzonder mooi gebied.
Het stadje Gavi is een juweel. Het bezit oude paleizen uit de Middeleeuwen en één van Italië meest unieke romaanse kerken: de San Giacomo met zijn originele portico, en de gothische invloed, een must voor kunstliefhebbers. Ligurische invloed is overal te vinden, ook in de keuken, in het dialect, in de kleuren. Wie door Gavi´s oude centrum wandelt ziet veel dat nog origineel en authentiek is gebleven, helaas zijn veel paleizen niet open voor publiek. Kleine, smalle straatjes, huizen die, overhellend, elkaar bijna raken, het lijkt echt op zo´n typisch Ligurisch dorpje. Toch jammer dat auto´s nog zijn toegestaan in het centrum: dit zou één van Piemonte´s toplocaties voor tourisme kunnen worden, net als Portofino in Ligurië of St.Émilion in Frankrijk. Het bezit echt alle ingrediënten: een interessante geschiedenis, bijzondere monumenten, en alles in combinatie met die ligurisch-piemontese architectuur, maakt dit een heel authentiek plaatsje. Helaas, na de moessonregens van November 2014 is er flink wat schade aan wegen en huizen ontstaan en sommige families beneden het fort kunnen nog steeds niet naar huis. Laten we hopen dat alles spoedig is gerestaureerd!
En dan de wijn en gastronomie: Gavi DOCG is één van Italië´s eerste echt bekende merken naast Barolo en Chianti en één van Italië´s meest bekende witte wijnen. De wijn bezit een gelige kleur met een reeks aan geuren, soms rijp fruit wat acacia, perzik, soms wat neutraal. De smaak kan varieren van jong, fris en vers tot rijper met wat tonen van perziken, honing, ietwat boter – tot er zelfs een paar tertiaire aroma’s opduiken. Een perfecte begeleider voor vis, maar ook voor risotto di Gavi. De wijn wordt gemaakt van uitsluitend Cortese druiven, dit concept is al in 1876 ontstaan toen markies Cambiaso zijn wijngaard met alleen Cortese aanplantte, gevolgd door andere familie’s zoals de Raggio, Serra, Spinola en Sartorio. Natuurlijk was de stad Genua, altijd dichtbij Gavi, een belangrijke reden met zijn grote vraag naar witte wijn. Maar de wijntraditie in Gavi is al veel ouder: uit archieven blijkt dat al in 972 AD wijn werd geproduceerd. Gavi DOCG omvat 11 gemeente’s, en beslaat meer dan 1400 hectaren wijngaard. Hoewel sommige (informele) bronnen zeggen dat Gavi bij Monferrato behoort, wordt het meestal apart gezien. Na 1945 was er niet veel vraag in de markt, dat kwam pas later op gang, in de jaren ’70. Dat de Gavi wijn toch is behouden gebleven is een verdienste van het bedrijf La Scolca dat altijd bleef geloven in de Cortese di Gavi.
foto: de druivensoort Cortese
Uit eten gaan is een genot hier: authentieke en lokale gerechten worden veel geserveerd (zie hieronder). Het interessante aspect is ook hier de invloed van Ligurie in combinatie met typisch piemontese gerechten. Natuurlijk is er de risotto di Gavi, altijd gebaseerd op de Gavi wijn, en het gebied kent lange tradities van verse pasta maken: naast de ravioli die is gekookt is er altijd ook: taglierini, lasagnette, ook wel bekend als stringoni en corzetti, met wilde paddestoelen, tomaten of pesto, afhankelijk van het seizoen. Ravioli is ooit uitgevonden in Gavi door de lokale Raviolo familie. Ook farinata en foccaccia zijn hier heel bekend. En probeer ook eens de zoete amaretti di Gavi: heerlijk!
Maar alleen wie in de auto stapt zal het gebied echt leren kennen. Het landschap van Gavi is totaal anders dan alle andere wijnstreken van Piemonte. Er zijn veel kastelen, monumentale villa’s en allemaal gesitueerd langs de oude paswegen die over de Apennijnen gaan. Veel van die landhuizen zijn nog steeds eigendom van rijke familie’s uit Genua die hier ook hun zomerverblijf hebben. Adellijke familie’s zoals de Spinola, Imperiali en de Lomellini familie hebben zich hier gevestigd en de familie Spinola, ze zijn nu eenmaal bankiers, hadden ooit het recht hun eigen munten te slaan. Het gebied is anders dan dat heuvellandschap van Monferrato: het zijn vooral heel lange, langzaam afdalende hellingen, direct vanuit de Apennijnen, die zo dichtbij zijn, die uiteindelijk in de vallei bij Novi Ligure eindigen.
Foto: Villa Toledana waar markies Cambiaso als eerste een 100% cortese wijngaard aanplantte in 1876
Je vind hier twee typen bodems, die dichterbij de bergen bevatten meer kalksteen met af en toe wat silicium en zijn zeer poreus. Deze bodems geven meer zuren aan de wijn, goed voor de frisheid. Naar het noorden, naar de vlakte toe worden de bodems wat rijker, met ijzer en klei en soms roodkleurig, ze noemen dat terreno forte. Dit soort subtiele verschillen zorgen voor verschillende wijnstijlen in Gavi. Het klimaat is beïnvloed door de nabijheid van de zee: ondanks de bergen waait een frisse bries van zee, de marein, en dat is één van de belangrijkste redenen waarom dit gebied zo geschikt is voor de produktie van witte wijn. De winters zijn koud en de zomers warm maar altijd komt die zeewind voor verkoeling zorgen. Ideale condities voor een frisse, elegante witte wijn.
Het is een prachtig gebied, wie hier rondrijdt raakt zeker onder de indruk van de charme van dit gebied. Kleine gehuchten als Tassarolo, Paroldo, S.Cristoforo en dergelijke zijn compleet authentiek waar de tijd is blijven stilstaan. Het is duidelijk dat dit gebied één van Italië´s nieuwe toeristische hotspots kan worden. Maar laten we hopen dat ze die authenticiteit blijven bewaken. Als dat lukt dan wordt dit het nieuwe Portofino van Piemonte.
Foto: wijngaarden in Gavi met de Monte Tobbio op de achtergrond
GAVI DOCG
Een lijst samenstellen van goede Gavi wijnen is onmogelijk, het zijn er teveel. Gavi DOCG is zo´n DOCG die altijd betrouwbaar is, afgezien van een heel zeldzame teleurstelling. Het beste is om de website te bezoeken van Gavi´s consorzio: www.consorziogavi.com
Er is ook goede Gavi spumante DOCG: probeer eens die van La Ghibellina, Villa Sparina of Morgassi Superiore: helaas worden ze allemaal in vrij kleine hoeveelheden geproduceerd.
Foto: Gavi wijnen
Uit eten:
– Cantine del Gavi: dit is één van mijn favoriete plekken in Piemonte. De eigenaar is heel bescheiden maar dit is zo´n voortreffelijk restaurant dat je nooit teleurstelt. De hele familie werkt mee naar goede italiaanse traditie. Authentieke regionale keuken, prima service.
– La Gallina: zie hieronder.
Overnachting:
L´Ostelliere: na een intensieve dag in de wijngaarden is dit de beste plaats om tot rust te komen: één van Piemonte´s luxe hotels, prachtige, ruime kamers. Het hotel is schitterend gelegen tussen de wijngaarden en heeft ook een uitstekend restaurant (onlangs is de eerste ster gearriveerd *): La Gallina.
www.ostelliere.it
www.la-gallina.it
Foto: wijngaarden in Gavi
Foto: Villa Giustiniana van het gelijknamige bedrijf : een voorbeeld van een mooie villa bij Gavi
Foto: de zussen Rosina, eigenaren van het bedrijf La Mesma
Foto: het fort van Gavi, symbool van de rijke geschiedenis van Gavi: gebouwd in de 12e eeuw en later steeds aangepast. Het is gebouwd als verdediging van de grens van de stadsstaat Genua.
foto: uitzicht vanuit het fort naar het zuiden richting Genua
foto: drie belangrijke spelers in Gavi: Davide Ferrarese, technisch consulent van het consorzio,
Massimo Moccagatta, eigenaar van Villa Sparina, en Francesco Bergaglio, verantwoordelijk voor de promotie names het consorzio.
Veel dank aan het consorzio Gavi.
